Aleksandar Šurbatović

Turčin šahista

Moderator: Tamara Krstić

Aleksandar Šurbatović je rođen 1973. godine u Kosovskoj Mitrovici. Osnovnu i srednju školu pohađao je u Kragujevcu, a na Filološkom fakultetu u Beogradu studirao je Opštu književnost sa teorijom književnosti i Arheologiju na Filozofskom fakultetu. Osam godina je živeo u Amsterdamu. Trenutno radi kao glavni i odgovorni urednik u izdavačkoj kući Dereta iz Beograda. Do sada je uredio i priredio preko 200 naslova, uglavnom prevedene književnosti, a bavi se i prevođenjem proze i poezije sa engleskog jezika. Izdao je zbirku poezije „Mitologija spaljene zemlje“ (Filip Višnjić, 2010) i roman „Upokojavanje prosektora Majerhofera“ (Vulkan, 2011).

www.dereta.rs

TAMARA KRSTIĆ (1974, Beograd), novinarka i urednica na Radio Beogradu 1, književna kritičarka. Diplomirala je na grupi za srpski jezik i književnost na Filološkom fakultetu u Beogradu. Kao novinarka, prati književnu, kulturnu i medijsku scenu na Radio Beogradu 1. Autorka je i urednica emisija „Kod dva bela goluba“ i „Iza kulisa“. Do 2016. bila je književna kritičarka i urednica na Radio Beogradu 2, program kulture i umjetnosti. Uređivala je i vodila temat „Gutenbergov odgovor“ koji je posvećen srpskoj književnosti. Objavljuje književne kritike, prikaze i intervjue u književnim časopisima.   O hrvatskim autorima objavila je nekoliko kritika na internet portalu „Booksa“. Sarađivala je sa časopisom za srpski jezik i književnost „Svet reči“ koji objavljuje „Društvo za srpski jezik i književnost“. Bila je  članica uredništva LMS, dugogodišnja kritičarka Beogradskog festival poezije i knjige „Trgni se! Poezija!“ i urednica tribinskog programa „Književnosti druge umetnosti“ Srpskog književnog društva. Autorka je mnogih radova u zbornicima o savremenoj poeziji i prozi. Bila je članica žirija za dodjelu književne nagrade „Biljana Jovanović“,  pjesničke nagrade „Timočka lira“ koju dodjeljuje Radio Beograd 2, selektorka iz Srbije za regionalnu književnu nagradu “Meša Selimović” u Tuzli i članica  NIN-ovog žirija kritike za najbolji roman godine.

TURČIN ŠAHISTA

Godina je 1769, dvorac Šenbrun, kraljica Marija Terezija. U Dvorani ogledala okupio se krem habzburške aristokratije i svi s nestrpljenjem očekuju početak predstave koja je mesecima glavna tema vijenskih kuloara: Volfgang fon Kempelen, najveći pronalazač i inžinjer u carstvu, obećao je da će projektovati automat koji će moći ravnopravno da igra šah čak i sa vrhunskim igračima.

Niko i ne sluti da prisustvuje događaju posle koga svet više nikada neće biti isti. Nakon velikog uspeha na premijeri, svaki evropski dvor želi da ugosti Turčina šahistu.

Fon Kempelen okuplja trupu i kreće na veliku turneju koja bi trebalo da prikaže svu raskoš „tevtonskog genija”: Pariz, London, Lajpcig, Amsterdam, Njujork, Boston postaju pozornica ovog romana. Postavlja se samo jedno pitanje koje će narednih 85 godina intenzivno zaokupljati pažnju svetske naučne zajednice: da li je Turčin uzvišeno naučno dostignuće, neverovatno vešta prevara ili su možda neke druge sile tu na delu?

Pouzdano znamo samo to da će famozni automat inspirisati neke od najvećih izuma koji će suštinski promeniti našu civilizaciju, od automatskog razboja do kompjutera.

Turčin šahista tematizuje nekoliko egzistencijalnih pitanja, pre svih, šta je to što suštinski konstituiše živo, misleće biće poput čoveka? Koje su granice veštačke inteligencije i da li je organska materija od koje smo satkani primarnija od naših misli i osećanja?

Ovo je roman epohe koji pokriva široki vremenski raspon od skoro jednog veka. Baziran je na istinitim događajima, ali kao i svako pristojno književno delo, i ovo obiluje sa dovoljno fikcije koja bi trebalo od suvoparnih činjenica da napravi ono što je zadatak književnosti još od njenog nastanka: da ispriča univerzalnu priču koja će nas zabaviti, ali i podučiti. Baš tim redosledom.